Solliciteren met een handicap

Hoe vertel ik het de sollicitatiecommissie?

Richard van Amstel

Dit artikel gaat over solliciteren. Solliciteren mag en soms moet het. Als u een handicap, een chronische ziekte of een ziekteverleden hebt, kan de weg naar een baan vol struikelblokken zitten. Dat geldt dus ook voor hoofdpijnpatiënten. U moet als gehandicapte nog sterker in uw schoenen staan dan sollicitanten die geen gezondheidsproblemen hebben (gehad). Als u op zoek gaat naar werk, gaat het erom dat u een baan vindt die bij u past, die aansluit bij uw mogelijkheden en ook bij uw beperkingen. Wat kunt u wel en wat kunt u beslist niet? Wat vindt u leuk om te doen, waar bent u goed in? En met welke beperkingen hebt u rekening te houden? Wat is precies de invloed van uw handicap of ziekte(verleden) op uw toekomstige werk? Welk type werk is dus wel en niet passend voor u? En -heel belangrijk- moet u wel of niet vertellen dat u aanvallen van hoofdpijn hebt?

De uitnodiging voor een sollicitatiegesprek is binnen. In uw curriculum vitae (CV: een schematisch overzicht van levensloop, opleiding en ervaring) hebt u met geen woord gerept over uw hoofdpijn. Dat hoeft ook niet. Tijdens het gesprek mag volgens de Wet Medische Keuringen niet gevraagd worden naar uw gezondheid of uw ziekteverleden. Tegelijk geldt de verplichting om zaken die van belang zijn voor uw functioneren zelf te vermelden. Het gaat hierbij uitdrukkelijk om een ziekte of handicap waarvan u zelf kunt weten of kunt begrijpen dat die invloed kan hebben op de functie waarnaar u solliciteert. Hoofdpijn valt daar meestal onder. Invloed betekent in dit geval: u weet zeker dat u af en toe zult verzuimen, en bepaalde taken die bij de functie horen kunt u niet uitvoeren.

Wèl vertellen?

Volgens de wet bent u verplicht al datgene te vertellen, wat direct van belang is voor het functioneren in het werk dat u op het oog hebt. De vraag is dus: Is uw hoofdpijn van belang voor uw functioneren? Denkt u de functie te kunnen vervullen zonder dat u schade aanricht aan uw eigen gezondheid, de gezondheid van anderen, of aan uw werk? Een zeer belangrijke, maar lastig te beantwoorden vraag. Een paar voorbeelden.

Onderweg naar een klant wordt u overvallen door een migraine-aanval. Of u gaat door en met een van pijn vertrokken gezicht werkt u uw afspraak af. Of u neemt een medicijn en wacht tot de pijn gezakt is. Of u annuleert de afspraak. Uw gezondheid is van direct belang. Als u er vrijwel zeker van bent dat u het eerste half jaar veel meer dan ‘gezonde’ werknemers zult verzuimen, bent u verplicht dit te vertellen. Enig verzuim is normaal maar als u dat van tevoren weet, is het wel belangrijk dit te vermelden, bij voorkeur met mogelijke oplossingen erbij.

Voorbeeld: U hebt als docent ongeveer één keer per maand een migraine-aanval die zo ernstig is dat u één of twee werkdagen in bed moet blijven. U weet van tevoren niet wanneer u een aanval krijgt. U functioneert verder uitstekend op school. U zorgt er altijd voor dat u voor een klas werk hebt klaarliggen, waarmee een invaller uw absentie kan opvangen. U moet het dus wel aan uw toekomstige werkgever vertellen, maar u kunt meteen uitleggen op welke manier u voorkòmt dat het werk erdoor wordt belemmerd.

Vertellen, maar hoe dan?

Als u van mening bent dat u niet om het thema gezondheid heen kunt, is het goed er zelf over te beginnen. Dan wordt er wel een hoop tact vereist. Formuleer het zo positief mogelijk. U kunt beter zeggen: ‘Afgezien van mijn deelname aan grote vergaderingen functioneer ik als ieder ander’ dan ‘Ik kan helemaal niet tegen praten in grote groepen’. Ander voorbeeld: ‘Het kan voorkomen dat ik een dag uitval, maar ik heb geleerd mijn werk te plannen en op ieder moment overdraagbaar te maken. Als iets vrijdags klaar moet zijn, heb ik het woensdag al af. Tot nu toe heeft dit dan ook nog nooit problemen opgeleverd.’ Dat klinkt al veel positiever dan: ‘Ik kan er niets aan doen, maar ik ben heel onregelmatig een dag of wat ziek.’ Benadruk ook de positieve kanten van uw handicap, bijvoorbeeld het feit dat u daardoor goed gemotiveerd bent om aan het werk te gaan, dat u uw grenzen goed hebt leren kennen of dat u ervaring hebt opgedaan in planning en organisatie.

Niet vertellen

Als er geen directe relatie is tussen uw gezondheid en uw werk, is er ook geen dwingende reden uw gezondheid ter sprake te brengen. Misschien vindt u wel dat uw hoofdpijn een belangrijk deel van uw persoon uitmaakt en dat u er daarom over wilt beginnen. Bedenk echter wel dat voor de werkgever voorop staat een goede werknemer binnen te halen. Als uw gezondheid uw werk niet direct negatief beïnvloedt, is dit gegeven voor uw werkgever dus niet het eerst belangrijke. Door er niet over te vertellen, zal uw hoofdpijn ook niet meespelen bij de selectie. Een nadeel kan zijn dat u, door uw hoofdpijn te verzwijgen, later goed moet weten wat u indertijd allemaal hebt verteld.

Zo nee, hoe dan niet?

Tijdens een sollicitatie mogen er geen vragen gesteld worden over uw gezondheid. Die vragen kunnen wel voorkomen want nieuwsgierige werkgevers zijn er altijd. Als u er niet over wilt praten en er wordt toch naar gevraagd, kunt u verschillende dingen doen. U kunt ontkennen of u kunt uw ziekte bagatelliseren. ‘Ik ben maar weinig ziek geweest.’ Volgens de wet mag er immers helemaal niet naar uw gezondheid worden gevraagd. Nog assertiever is een tegenvraag: ‘Waarom is deze vraag volgens u van belang?’ Misschien kunt u eraan toevoegen: ‘Als ik iets had dat van invloed zou zijn op mijn functioneren, zou ik het u vertellen, maar ik geloof niet dat mijn gezondheid daar iets mee te maken heeft.’ Glad ijs is het wel, maar voor uzelf opkomen tijdens een sollicitatie is geen slechte eigenschap.

Vragenlijst

Op vragenlijsten die ingevuld moeten worden, mogen ook géén gezondheidsvragen staan. In die gevallen volstaan antwoorden als: ‘geen commentaar’ of ‘niet van toepassing’. Een kleine aantekening ‘mogen niet gesteld worden’ brengt de vragensteller op het rechte spoor. Ook weer glad ijs, zeker als u een van de velen bent die naar die ene leuke baan dingen. Als u het moeilijk vindt af te wegen wat u wel en niet vertelt en op welke manier, kunt u eventueel contact opnemen met de Helpdesk Gezondheid, Werk en Verzekeringen. Zie voor gegevens hieronder.

Keuring

Sinds 1998 zijn aanstellingskeuringen in principe verboden dankzij de Wet op de Medische Keuringen. Voor sommige functies kan nog wèl een medische keuring worden gevraagd, namelijk voor functies waaraan bijzondere medische eisen worden gesteld. Met andere woorden: de aard van de functie bepaalt of er een medische keuring nodig is, niet de vraag of een specifieke sollicitant wel gezond is. In die gevallen waarin wèl een aanstellingskeuring wordt verricht mag in geen geval onderzoek worden gedaan naar ernstige onbehandelbare ziekten of naar erfelijke aanleg. Er mag bij een keuring en/of vragenlijst alleen worden gekeken naar zaken die relevant zijn voor het vervullen van de functie. Verder is het zo dat de keuring of de vragenlijst pas aan het einde van de selectieprocedure op de proppen mogen komen. Die keuring mag niet dienen om te selecteren. In principe wordt u dus eerst aangenomen voor de baan, onder voorbehoud van medische goedkeuring. Psychologische testen vallen niet onder de Wet op de Medische Keuringen.

De praktijk

De praktijk wijkt ook hier vaak af van de regelgeving. Er worden nog steeds aanstellingskeuringen gedaan en schriftelijke vragenlijsten met gezondheidsvragen voorgelegd, zelfs voor functies waarbij dat volgens de wet niet mag. Als u van mening bent dat er helemaal niet gekeurd zou mogen worden, heeft het zin de werkgever of de arts op de Wet op de Medische Keuringen te wijzen. Als u te maken krijgt met een (toegestane) aanstellingskeuring bereidt u dan goed voor. Verzamel zoveel mogelijk positieve informatie over hoofdpijn. Ga steeds uit van uw sterke kanten en van wat u wèl kunt. Als u tijdens de keuring tegen vragen of onderzoeken aanloopt waarvan u twijfelt of ze van belang zijn, vraag dan naar de reden van zulke vragen of onderzoeken.

Uitslag

De keuringsarts is verplicht u eerst de uitslag van de keuring mee te delen. Die uitslag kan slechts één van de volgende zaken zijn: geschikt voor de functie, ongeschikt voor de functie, of onder voorwaarden geschikt. De werkgever krijgt dus geen medische gegevens te horen, alléén de uitslag. Voor het doorgeven van de uitslag aan de werkgever moet uw toestemming gevraagd worden.

Klachten

Het eerste adres voor een klacht over de sollicitatieprocedure is de organisatie zelf waar het probleem zich heeft voorgedaan. U kunt ook gebruik maken van de interne klachtenprocedure die elke Arbo-dienst heeft als uw klacht gaat over een medische keuring door een bedrijfsarts. Een klacht over een aanstellingskeuring of over een gezondheidsvragenlijst kunt u indienen bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen.

Ten slotte kunt u altijd terecht bij de Helpdesk Gezondheid, Werk en Verzekeringen van het Breed Platform Verzekerden en Werk (BPV&W) als u een klacht of een vraag hebt. De Helpdesk geeft informatie en advies. De Helpdesk is iedere werkdag bereikbaar van 12 - 20 uur op tel 020-4800300. Via e-mail is de helpdesk altijd bereikbaar: helpdesk@bpv.nl. Meer over de organisatie vindt u op www.bpv.nl

Uit "Hoofdzaken", het blad van de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatienten

Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek