Veelkoppig monster serieus nemen

Auteur: Dick de Scally

Migraine is een veelkoppig monster. Aura, misselijkheid, malaise, schuldgevoel en pijn, het zijn allemaal koppen die bestreden moeten worden. Sinds kort is er een kop aan het monster bijgekomen: schade in de hersenen. Of deze kop de bestrijden is, moet nog worden onderzocht. Mijn artikel 'Het brein is wél kapot te krijgen' (Hoofdzaken 1/2004) beschreef de resultaten van een uitgebreid onderzoek naar die hersenschade en de eventuele gevolgen daarvan. Hoe gaat zo'n onderzoek in z'n werk? Mark C. Kruit is radioloog in opleiding in het Leids Universitair Medisch Centrum en publiceerde samen met enkele collega's het spraakmakende artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of the American Medical Association van woensdag 28 januari 2004. Tijdens de middagsessie van de Algemene Ledenvergadering op 30 oktober jl. legde Kruit uit hoe het onderzoek is uitgevoerd, wat voor beschadigingen zichtbaar waren en welke consequenties de onderzoeksresultaten hebben.

Screening
Bij wetenschappelijk onderzoek wordt meestal een patiëntengroep met een controlegroep vergeleken. De patiënten bij dit onderzoek waren voor ruim 70% vrouw en verdeeld in patiënten met migraine met aura (161) en patiënten met migraine zonder aura (134). De controlegroep bestond uit personen van gelijke leeftijd- en geslachtverdeling (141) zonder hoofdpijn/migraine. De gemiddelde leeftijd was ongeveer 48 jaar. Alle deelnemers aan het onderzoek hadden eerder deelgenomen aan een groot bevolkingsonderzoek van het RIVM. Tijdens dat onderzoek is gescreend op het hebben van migraine, en is het type migraine vastgesteld. In het onderzoek van Kruit zijn alle deelnemers opnieuw medisch gescreend, bijvoorbeeld op hoge bloeddruk, cholesterolgehalte, glucosegehalte, gebruik (of misbruik) van alcohol, rookgewoonten, enz. Uiteraard is ook gevraagd naar bekende hersenaandoeningen. Tijdens het onderzoek (in het Slingeland Ziekenhuis te Doetinchem of het Academische Ziekenhuis Maastricht) zijn alle deelnemers ook neurologisch nagekeken, hebben zij een korte neuropsychologische test gedaan en is een MRI-onderzoek uitgevoerd.

Beschadigingen
Met behulp van MRI zijn nauwkeurige foto's van de hersenen gemaakt. Na afloop zijn alle gemaakte foto's door een neuroradioloog bekeken. Op de scans ontdekten de onderzoekers kleine beschadigde gebiedjes in de kleine hersenen en beschadigingen in de witte stof van de grote hersenen, die voornamelijk uit zenuwbanen bestaat. (Voor wie wil weten welke soort hersenen waar liggen verwijs ik nog even naar www.hersenstichting.nl). De veranderingen in de kleine hersenen (meest waarschijnlijk kleine herseninfarctjes) komen bij 8% van de patiënten met migraine met aura voor, vergeleken met ca. 1% van de controlepersonen. Hierdoor hebben de migrainepatiënten een zeven keer verhoogd risico op dergelijke veranderingen. Naarmate een patiënt vaker migraine-aanvallen heeft, is het risico op hersenschade groter. De patiëntengroep met ten minste één migraine-aanval met aura per maand heeft, loopt het hoogste risico: bijna zestienmaal hoger vergeleken met controles.

Onbekende gevolgen
Centraal in de voordracht van Kruit stond de onderzoeksmethode, maar wat zijn de gevolgen van de gevonden hersenschade. Het enig zinnige wat daarover te zeggen valt is: we weten het nog niet. Dat zal vervolgonderzoek moeten uitwijzen. Het precieze ontstaansmechanisme van de schade is ook nog onbekend, en ook dat zal nader onderzocht moeten worden, bijvoorbeeld door migrainepatiënten tijdens een aanval met MRI te onderzoeken. Verder is nog onbekend of bijvoorbeeld het voorkomen van migraine-aanvallen ook leidt tot minder kans op hersenschade. Totdat de resultaten van dringend noodzakelijk vervolgonderzoek bekend zijn, is er geen reden voor grote ongerustheid. Wel is het zo dat de resultaten van deze studie weerleggen als zou migraine 'slechts' een vervelend, maar voorbijgaand verschijnsel zijn. Migraine is meer dan dat. Het is een veelkoppig monster.

Literatuur: Kruit, M.C., van Buchem, M.A., Hofman, P.A.M, Bakkers, J.T.N., Terwindt, G.M., Ferrari, M.D., Launer, L.J. Migraine is a Risk Factor for Sub-clinical Brain Lesions: the Population-based Magnetic Resonance Imaging CAMERA Study. JAMA, 28 januari 2004; 291:427-434.

Uit Hoofdzaken 4 - 2004

Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek