Over Aangezichtspijn


Aangezichtspijn en tic
door Dr. D.J. Zeilstra

Oorzaak en vóórkomen Aangezichtspijn of trigeminusneuralgie is een aandoening die meestal voorkomt op wat oudere leeftijd. De pijn treedt meestal op aan één wang of onderkaak, waarbij de pijn kan doortrekken tot de neusvleugel of bovenlip. Minder frequent kan er ook pijn optreden rond een oog. De pijn komt meestal in korte heftige aanvallen, waarbij deze vaak wordt uitgelokt door aanraking van de neus bij wassen of scheren, eten en praten. De pijn treedt op in het gebied van de nervus trigeminus of drielingzenuw. Deze vijfde hersenzenuw loopt vanuit een gebied tussen ruggenmerg, kleine en grote hersenen naar voren en vormt aan de schedelbasis een soort schakelstation, zenuwknoop of ganglion (het ganglion van Gasser). Hier splitst de zenuw zich op in drie takken:

De oorzaak van trigeminusneuralgie is niet duidelijk. Sommigen zien het als een soort epilepsie ("toeval") van de zenuw, gezien het optreden van de pijn in aanvallen. Een betrekkelijk moderne theorie veronderstelt dat achter in het hoofd, bij de oorsprong van de zenuw, een bloedvaatje tegen de zenuw aanklopt, waardoor de pijn zou worden uitgelokt. Met het ouder worden treedt een soort verlenging op van de bloedvaten, de bochten worden wat meer uitgesproken, waardoor dit op jongere leeftijd minder vaak wordt gezien. Helemaal sluitend is de theorie niet, maar voor de dagelijkse praktijk wel goed bruikbaar. Verder komt trigeminusneuralgie nog wel eens voor bij patiënten met multipele sclerose, mogelijk op grond van beschadigingen aan de basis van de zenuw (in de z.g. trigeminuskern).

Behandeling

Trigeminusneuralgie is vrijwel altijd op de een of andere manier te verhelpen. Bij de behandeling zijn er een aantal mogelijkheden:

Risico's en complicaties

Bij de ingrepen waarbij bewust de zenuwtakken uitgeschakeld worden, treedt een doof gevoel in het gelaat op in het verzorgingsgebied van die zenuwtakken. Dit is wat anders dan een scheef gezicht, waarmee dit vaak verward wordt. De spieren voor de bewegingen in het gezicht (de mimiek) worden verzorgd door de nervus facialis, de zevende hersenzenuw. Het dove gevoel is te vergelijken met de dove wang die men bij de tandarts kan krijgen na een verdovingsprik, maar dan blijvend.

Doordat bij het opzoeken van de trigeminus langs de twee bij elkaar verlopende zevende en achtste hersenzenuw (voor resp. mimiek en gehoor) gewerkt moet worden, lopen deze zenuwen wel een klein risico op uitval. Deze is gelukkig zeldzaam en vrijwel altijd van voorbijgaande aard.

Bij ingrepen aan het ganglion zal zoveel mogelijk geprobeerd worden alleen de tweede en derde tak uit te schakelen, maar dit lukt niet altijd. Soms is er dan toch uitval van de eerste tak wat betekent dat het gevoel in het hoornvlies is uitgevallen. Hierdoor merkt men niet meer wanneer er een vuiltje in het oog komt, zodat er een gevaar voor ontsteking bestaat.

Tic facial

Tic facial of tic van het gezicht ("zenuwtrek") ontstaat door plotselinge activiteit van de zevende hersenzenuw of nervus facialis. De situatie is vergelijkbaar met de trigeminusneuralgie. Alleen is de nervus facialis een overwegend motorische zenuw, zodat er geen pijn of andere gevoelssensaties optreden, maar ongecontroleerde bewegingen in de spieren die door de zenuw bediend worden. Deze tics treden vooral op in stress situaties en kunnen in het sociaal verkeer buitengewoon hinderlijk zijn.

De oorzaak is vergelijkbaar met die van de trigeminusneuralgie, zodat de behandeling ook daaraan parallel loopt. Achter in het hoofd kan een bloedvaatje van de zenuw worden afgehaald, wat vrijwel altijd tot een verdwijnen van de tic leidt. Het risico is hier uitval van zevende of achtste (gehoor) hersenzenuw.

Resultaten

De genoemde behandelingen leiden vrijwel altijd tot verdwijnen van de pijn of trekkingen bij een aanvaardbaar risico. Welke behandeling gekozen wordt hangt af van plaats van de pijn, leeftijd van de patiënt, effect van medicijnen, voorkeuren van patiënt en behandelend arts. In een klein percentage kan de pijn of de tic terugkomen. In zo'n geval wordt opnieuw bekeken welke behandeling de voorkeur heeft. De meeste behandelingsvormen kunnen zonder veel problemen worden herhaald.

1997

Dr. D.J. Zeilstra is verbonden aan het Neurochirurgisch Centrum Zwolle waar u dit artikel ook aantreft.
Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek